Terug

4. DE MOLEN 'LE BLUTE-FIN' / 'LE BLUTE-FIN' MILL

Vincent van Gogh

• 1886, olieverf op doek

• 55,2 x 38 cm

In 1975 kocht Dirk Hannema – stichter van Museum de Fundatie en oud-directeur van Museum Boijmans Van Beuningen – bij kunsthandel Hein in Parijs een molengezicht. Hij schreef het schilderij toe aan Vincent van Gogh. Deze aankoop kreeg destijds echter geen enkele aandacht. De acceptatie van Hannema’s ontdekking werd in de weg gestaan door zijn twijfelachtige reputatie op het gebied van toeschrijvingen. Vooral de kwestie rond het door hem aan Vermeer toegeschreven schilderij De Emmausgangers – zijn aankoop voor Museum Boymans die een vervalsing door Han van Meegeren bleek te zijn – bleef hem achtervolgen. In 2010 werd duidelijk dat Hannema het schilderij terecht aan de beroemdste Nederlandse kunstenaar uit de negentiende eeuw had toegeschreven. Dankzij onderzoek door het Van Gogh Museum in Amsterdam kwam onomstotelijk vast te staan dat De molen ‘Le blute-fin’ door Vincent van Gogh werd geschilderd.

Vincent van Gogh schilderde de molen Le Blute-Fin, onderdeel van Le Moulin de la Galette, enkele maanden na zijn aankomst in Parijs in maart 1886. Gedreven door ziekte, geldnood en de hoop om in de kunsthoofdstad van de wereld snel een betere schilder te worden, had hij zichzelf vanuit Antwerpen uitgenodigd bij zijn broer Theo in de Rue Laval 25 in Montmartre. Hij wilde gaan tekenen in het Louvre en les nemen bij Fernand Cormon. “Gij spreekt over de knappe lui op dat atelier Cormon”, schreef hij aan Theo. “Juist omdat ik verdomd graag er mee mee wou doen, stel ik me zelf uit eigen overtuiging reeds van tevoren dien eisch van te Parijs althans een jaar grootendeels aan teekenen te besteden van naakt en antiek.” Eenmaal in Parijs trok hem echter vooral het schilderen naar de werkelijkheid en na drie maanden hield hij de tekenlessen bij Cormon voor gezien. Het doek in de collectie van Museum de Fundatie kan zowel vanwege het onderwerp als vanwege stilistische kenmerken gezien worden als een kantelpunt in zijn ontwikkeling. De 17de-eeuwse molen in het nog dorpse en pittoreske Montmartre beantwoordde volledig aan het romantische ideaal dat Van Gogh al sinds zijn jeugd met zich meedroeg.

Bron van inspiratie was de plattelandsverheerlijking van Franse voorgangers als Jules Breton, Camille Corot en Jean-François Millet. Op zijn schilderij van Le Blute-Fin is te zien hoe dat ideaal juist in die jaren – letterlijk – onder de voet werd gelopen door het oprukkende stadsleven: dagjesmensen beklimmen de trappen naar de rustieke molen, die daarmee tot een toeristische attractie is gereduceerd. Hoewel dit mondaine Parijs van de Belle Epoque nauwelijks besteed was aan Van Gogh (na twee jaar vertrok hij naar de Provence) kon hij zich niet onttrekken aan de invloed van het moderne impressionisme, dat overigens door de avant-garde alweer was afgeschreven. In Parijs legde Van Gogh de basis voor het stralende palet en de nerveuze toets die zijn latere stijl karakteriseren. Het kleurrijke en expressief geschilderde De molen ‘Le Blute-Fin’, Montmartre, waarop de stad het platteland verdringt, is een van de eerste werken waarmee Van Gogh liet zien dat hij ten langen leste bereid was de kunst van het verleden voor die van het heden in te ruilen. 

1886, oil on canvas
55.2 x 38 cm

In 1975 Dirk Hannema – founder of Museum de Fundatie and former director of Museum Boijmans Van Beuningen – bought a view of a windmill from Hein art dealers in Paris. He attributed the painting to Vincent van Gogh. The purchase did not draw any attention at the time. Hannema’s dubious reputation for attributions meant people were reluctant to accept his discovery. He continued to be dogged by the affair of the painting of Christ and the Disciples at Emmaus which he had attributed to Vermeer and purchased for Museum Boymans. It turned out to be a forgery by Han van Meegeren. In 2010 it became clear that Hannema had correctly attributed Le Blute-Fin Mill to the most important Dutch artist of the nineteenth century. Research by the Van Gogh Museum in Amsterdam proved once and for all that it was painted by Vincent van Gogh.

Vincent van Gogh painted Le Blute-Fin windmill, part of Le Moulin de la Galette, a few months after arriving in Paris in 1886. Driven by illness, lack of funds and his hope of quickly improving as a painter in the art capital of the world, he had left Antwerp, having invited himself to stay with his brother Theo at Rue Laval 25 in Montmartre. He planned to draw at the Louvre and take lessons from Fernand Cormon. ‘You talk about the clever fellows at Cormon’s studio’, he wrote to Theo. ‘Precisely because I damned well want to be one of them, I’m setting myself in advance, out of my own conviction, the requirement of spending at least a year in Paris mainly drawing from the nude and plaster casts.’ Once in Paris, however, he was more attracted to the idea of painting from life, and after three months he stopped attending his drawing lessons with Cormon. The painting in Museum de Fundatie’s collection can be seen as a turning point in his artistic development, in terms both of subject and of stylistic features. The 17th-century windmill in picturesque Montmartre, which was still like a village at that time, was entirely consistent with the romantic ideal Van Gogh had cherished since childhood. He drew inspiration from the glorification of the country life by predecessors like Jules Breton, Camille Corot and Jean-François Millet. His painting of Le Blute-Fin shows how that ideal was being overrun – literally – by urban life at that time. We see daytrippers climbing the steps to the rustic windmill, which has been reduced to a tourist attraction. Although the fashionable Paris of the Belle Epoque was hardly Van Gogh’s scene (and indeed he left for Provence two years later) he could not escape the influence of modern impressionism, which the avant-garde had already rejected, incidentally. In Paris Van Gogh laid the foundations for the vibrant palette and nervous brushwork that characterise his later style. The colourful and expressively rendered ‘Le Blute-Fin’ Mill, Montmartre, in which the city can be seen encroaching on the countryside, is one of the first pieces in which Van Gogh showed that he was at last ready to exchange the art of the past for that of the present.